Bez obzira na razne strategije koje su se s vremena na vrijeme pojavljivale, još nemamo precizne podatke o tome koliko je naših naučnika otišlo van zemlje, kaže za Pobjedu prof. dr Vladimir Pešić, predsjednik Naučnog odbora Univerziteta Crne Gore.
Profesor Pešić ističe da odlazak stručnjaka ili “odliv mozgova“ jeste boljka malih sredina, ali i pojava koja je karakteristična za sve zemlje koje se nalaze u tranziciji, ali i u razvijenim državama.
“Normalno je da mladi ljudi koji su uspješni traže sredinu u kojoj se mogu najbolje i najbrže ostvariti. Male sredine uvijek imaju strah da će im “mozgovi“ otići, a opet imaju problem kad oni ostanu u njoj”, navodi Pešić taj donekle paradoks i jaz.
Prema njegovim riječima, treba istaći da Crna Gora ipak ima ubjedljivo najmanji “odliv mozgova” u odnosu na region.
“To bi trebalo takođe nešto da nam govori. Najveći “odliv mozgova” bilježimo među završenim studentima, najmanji među naučnicima. Danas bilo gdje u svijetu, malo ko od stručnjaka koji su bez referenci u međunarodnim časopisima (koji su na svjetskim univerzitetima referentni za naučnu karijeru), će otići u inostranstvo da se nađe u utakmici sa najboljima u svojoj naučnoj oblasti”, ističe Pešić.
Prema njegovim riječima, nije ništa novo reći da razvijene zemlje često uzimaju najbolje studente iz drugih zemalja, a da prethodno ništa nijesu uložile u njihovo školovanje, koje, primjera radi, za jednog elektroinženjera traje 18 godina.
On, ipak, ističe da sam po sebi “odliv mozgova“ nije nužno loš po male zemlje, jer mreža kontakata u inostranstvu, koje oni ostvaruju, može da predstavlja veliki benefit za razvoj država.
“Univerzitet Crne Gore realizuje svoju obrazovnu i naučnu funkciju u okviru evropskog obrazovnog prostora i evropskog istraživačkog prostora, tako da je normalno da naši završeni studenti traže svoje mjesto na evropskom tržištu rada. Za očekivati je da države sa slabom ekonomijom imaju problem sa zapošljavanjem završenih visokoškolaca, ali to ne znači da takve države ne mogu da imaju veoma uspješne univerzitete. Osnovna uloga univerziteta je da obezbijedi i održi visok kvalitet nastave i obrazovnog procesa, i drugo univerzitet posebno u malim državama ima svoju društvenu misiju. Reformama koje su sprovedene na Univerzitetu u zadnje tri godine postavljena je osnova za jedan takav univerzitet”, kazao je Pešić.
Na pitanje da li ima primjera da država ponovo “uveze“ iskusne kadrove koji su potekli odavde, a stekli veliko iskustvo, Pešić ističe da je pozitivno što veliki broj naših naučnika koji rade u inostranstvu ističu spremnost i želju da se povežu i sarađuju sa pojedincima i istraživačkim timovima u Crnoj Gori.
“To je potencijal koji treba iskoristiti. Međutim i kod privlačenja naučnika iz inostranstva, i posebno u zapošljavanju mladih ljudi u naučnim institucijama u Crnoj Gori, treba ipak biti realan i sagledati koliko su prije svega razvojni kapaciteti Univerziteta koji su, kao i svugdje u svijetu, određeni finansijama. Ne postoji univerzitet u svijetu koji ima više od 20.000 studenata i preko 1.200 akademskog i administrativnog osoblja, sa budžetom ispod 100 miliona eura. Da ne govorim o tome koliki su budžeti takozvanih istraživačkih i razvojnih univerziteta. Nastavno i istraživačko osoblje je danas u velikoj mjeri opterećeno velikim brojem i časova i studenata kao i obavezama koje se pojavljuju pred njima kad je riječ o naučnom usavršavanju”, kaže Pešić.
On smatra da je zapošljavanje mladih stručnih ljudi imperativ opstanka naučne zajednice, kao i samog Univerziteta.
“Uzmite primjer jednog doktoranda. Doktorska disertacija je projekat koji traje minimum tri godine, a kroz koji treba da obezbijedite platu tom mladom čovjeku 12 mjeseci, da predvidite troškove koji će omogućiti da se taj projekat realizuje. Doktorat nije samo jedna osoba nego najčešće čitav tim, koji pomažu i učestvuju u tom projektu. Pogrešna je percepcija, kao što je to slučaj u našoj sredini, da ako ste nekom platili školarinu da ste time završili posao. U regionu imate uspješne primjere zapošljavanja full-time doktoranada preko nacionalnih projekata koje raspisuju ministarstva nauke, pri čemu se najbolji projekti selektiraju na konkurentnoj osnovi i daju šansu za razvoj različitih naučnih oblasti, od istraživanja u oblasti telekomunikacija i energije, preko biodiverziteta, pa do istraživanja u oblasti identiteta”, naglašava sagovornik.
Prema njegovim riječima, uspješna politika nacionalnih projekata treba da vodi prema stvaranju i ukrupnjavanju naučno-istraživačkih timova koji će moći da apliciraju za međunarodne projekte i na taj način da traže svoje mjesto u evropskom istraživačkom prostoru.
“Nažalost, u Crnoj Gori je posljednji konkurs za nacionalne projekte raspisan 2012. godine i nije uključivao full-time angažovanje doktoranada. U međuvremenu veliki broj mladih ljudi koji je mogao biti angažovan ili je odustao ili je otišao tamo gdje je dobio priliku za posao. Moje lično mišljenje, kao predsjednika Naučnog odbora, jeste da je za malu sredinu kao naša bolje zaposliti preko nacionalnih projekata 20 mladih ljudi kao full-time doktorande u oblastima u kojima smo kao mala naučna zajednica uspješni, nego dovesti u Crnu Goru i 100 eksperata iz Cerna, ili odakle već, koji će reći da smo „ostvarili napredak i da su iznenađeni telentovanim ljudima koje su ovdje vidjeli“, zaključuje Pešić.
Recommended for you
You must be logged in to post a comment Login
Leave a Reply
Morate biti prijavljeni da biste objavili komentar.
Ova web stranica koristi Akismet za zaštitu protiv spama. Saznajte kako se obrađuju podaci komentara.