Beograđanin Ivan Stojanović, inače pravnik po struci, priča za portal Naši u svetu, da je zbog porodičnih razloga – budući da mu je 1975. godine u Bukureštu, prilikom hapšenja jugoslovenskog disidenta Vlade Dapčevića, otet i ubijen rođeni brat Đoka koji je inače živeo u Belgiji – bio prinuđen da, tragajući za bratovljevom sudbinom, proučava istorijat rada Službe državne bezbednosti SFRJ.
Tako je Stojanović još pre 1990. godine, kao nezavisni intelektualac, među prvima u ondašnjoj Jugoslaviji počeo da istražuje politička ubistva jugoslovenskih antikomunista u dijaspori, kao i špijunažu čija je meta bila jugoslovenska gastarbajterska populacija.
Rad Službe državne bezbednosti (SDB) u SFRJ može se podeliti u nekoliko etapa, u zavisnosti od toga koga bi fiksirali kao neprijatelja, zatim koje su metode koristili i koje su ciljeve želeli postići.
SDB teško može da kontroliše političku emigraciju, iako i tu uspeva da u pojedine emigrantske grupacije ubaci svoje ljude, ili da u inostranstvo pošalje zavrbovane agente, koji se naprasno bogate. Pomognuti iz matice oni postaju finansijeri pojedinih emigrantskih grupacija, stičući uticaj u njima, što im omogucava da podstiču tenzije i sukobe među grupama ionako razjedinjene srpske političke emigracije, a pojedine grupacije Brozovih političkih protivnika tome su potpuno nesvesno i kumovale – priča nam Stojanović.
Prve decenije po završetku Drugog svetskog rata, nastavlja Ivan Stojanovic, “komunistički režim SFRJ nema jake oponente u antikomunističkoj emigraciji koja se nalazi po logorima za raseljena lica u Evropi, najpre u Italiji, potom u Nemačkoj. U Minhenu se 1949. godine javlja prvi vid organizovane emigrantske delatnosti formiranjem izdavačkog preduzeća “Iskra”.
– Otvaranjem tadašnje SFRJ prema svetu, 1963. godine kreće Brozova privredna reforma i javlja se veliki problem nezaposlenosti. Tito započinje intenzivniju saradnju sa zapadnim kapitalističkim zemljama, liberalizuje pasoški režim, veliki broj ljudi odlazi u inostranstvo. Istovremeno, strahuje se da će politička emigracija, koja se u međuvremenu konsolidovala i ekonomski stala na noge, početi da utiče na gastarbajtere i pridobija ih za sebe. Počinju da se traže metodi za sprečavanje delovanja emigranata – veli Ivan Stojanović.
Prijem predstavnika UDBE kod Tita 1951. godine Foto: wikipediaPrekretnica nastaje, dodaje on, nakon Brionskog plenuma 1966. godine na kome je sklonjen Aleksandar Ranković, dotadašnji čelnik Udbe i gotovo 90 odsto njenih pripadnika.
– Stvara se nova Služba državne bezbednosti u SFRJ koja zapošljava visokoobrazovani kadar, a međunarodni krediti dati jugoslovenskoj državi omogućavaju nabavku najsavremenije tehničke opreme. Služba državne bezbednosti intenzivno pokušava od tada da odvoji gastarbajtere od političke, antikomunističke emigracije i spreči njen uticaj.
Naime, nakon prvih masovnijih odlazaka građana SFRJ na privremeni rad u zemlje Zapadne Evrope, polovinom šezdesetih godina 20. veka, u vrhu komunističkog režima Josipa Broza, naglo je počelo da raste interesovanje za staru srpsku politicku emigraciju, čije je antikomunističko delovanje postalo izvor ozbiljnih pretnji Brozovoj vlasti u SFRJ.
“Dolazeći u zemlje Zapadne Evrope naši ljudi su bili u situaciji da se u nepoznatoj sredini i bez znanja stranih jezika, oslanjaju na sunarodnike koji su tamo već živeli, te da ih ovi “zavrbuju” i “zatruju” svojim antikomunističkim stavovima i od njih stvore opoziciju komunističkom režimu u SFRJ. To Brozu nikako nije odgovaralo. Jer, tih godina, novodošlima u zapadnoevropske države, naročito onima u Nemačkoj, postale su dostupne i knjige o zločinima Brozovog režima, istina o građanskom ratu, koji se odvijao u okviru Drugog svetskog rata na tlu Kraljevine Jugoslavije, kao i bogata literatura antikomunističke i verske sadržine. I sve to na maternjem srpskom jeziku, jer je u Minhenu postojala tada ugledna emigrantska izdavačka kuća i štamparija “Iskra”. Slično je bilo i u drugim državama zapadnog sveta, te nije čudo što je emigrantska elita postala trn u oku režimu u SFRJ”, priča Ivan Stojanović.
Dijaspora.news/Nasiusvetu.com
Recommended for you
You must be logged in to post a comment Login
Leave a Reply
Morate biti prijavljeni da biste objavili komentar.
Ova web stranica koristi Akismet za zaštitu protiv spama. Saznajte kako se obrađuju podaci komentara.